قیدار شهر جد پیامبراسلام

 شهرستان خدابنده در سال 1348 با تأسیس فرمانداری به شهرستان تبدیل گردید و هم اکنون شامل 4 بخش ( مرکزی ، افشار ،  بزینه رود ،‌ سجاسرود ) و 5 شهر ( قیدار ، سجاس ، گرماب و شهر زرین رود وسهرورد ) و 10 دهستان و 268 آبادی می باشد که با مساحت 5151 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 184057 نفر دومین شهرستان از نظر وسعت و جمعیت در استان بشمار میرود .

این شهرستان دارای پیشینه فرهنگی ، علمی و خواستگاه اندیشمندان و حکیمان چون شیخ شهاب الدین سهرودی ، ملاقربانعلی ارقینی از مفاخر شیعیان و مسلمانان ، رکن الدین سجاسی و زهراوی کرسفی بوده است .

مردم خدابنده با تقدیم 395 شهید و 33 نفر مفقودالاثر ، 1200 نفر جانباز و 64 آزاده در جریان انقلاب اسلامی و در دفاع مقدس 8 ساله دین خود را به کشور ادا نموده و در زمان جنگ با حضور گسترده و علاقمند فعالیت گسترده ای در جبهه جنگ در دفاع از کیان جمهوری اسلامی از خود نشان داده اند . لازم بذکر است مردم شهرستان با اعتقادات بالای دینی و عقیدتی و علاقه مندی به روحانیت و نظام مقدس جمهوری اسلامی در همه مقاطع وفاداری خود را به ولایت فقیه و نظام مقدس جمهوری در انتخابات ( مشارکت بالایی داشته ) و راهپیمائی ها و سایر مراسمات ملی و مذهبی و ... نشان داده است.

وجود 2 دانشگاه پیام نور و آزاد اسلامی و همچنین حوزه علمیه امام صادق ( ع ) و مراکز آموزشی      ( دارالقرآن ) در سطح شهرستان و دو نشریه داخلی ( بیان خدابنده و حدیث قیدار) از جمله محورهای توسعه فرهنگی شهرستان بشمار میرود . چنانکه تعداد 300 روحانی بومی و 50 روحانی مستقر در روستا و از طریق طرح هجرت توسط سازمان تبلیغات نیز به روستاهای فاقد روحانی اعزام می شود.

منابع آب

طبق آمار موجود حدود 87 رشته رودخانه بزرگ وکوچک در سطح شهرستان جریان دارد . رودخانه قزل واوزن شور ، تالوار آجی چای ، خرارود ، سجاسرود وبزینه رود از رودخانه های مهم شهرستان بشمار می رود . براساس آمار موجود حداکثر میزان آب قابل برداشت از زیر حوزه های دو رودخانه قزل اوزن وشور در مجموع 761 میلیون متر مکعب می باشد . احداث سدهای بتنی بزرگ ، امکان بهره برداری بهینه از این آبها را فراهم می آورد که اگر این میزان آب در بهار ذخیره شود ، برای آبیاری چند هزار هکتار از اراضی زیر کشت غلات در فصل پائیز کافی خواهد بود . البته با احتساب منابع وذخائر زیر زمینی آبها مساحت بیشتری از اراضی زراعی زیر کشت محصولات آبی خواهد رفت . در سال 76 میزان تخلیه کل چاههای عمیق ،نیمه عمیق ، چشمه ها وقنوات در حوزه های آبریز سجاسرود ،   بزینه رود وحوزه های قزل واوزن معادل 307950069 متر مکعب بوده که در صورت بهره برداری صحیح از این آبها نیز مساحتی افزون برصد هزار هکتار زیر کشت آبی خواهد رفت .

بخش کشاورزی

   از مجموع 5151 کیلومتر مساحت شهرستان خدابنده 306 هزار هکتار از اراضی این شهرستان زیر کشت می باشد تولید بیش از 175 هزار تن گندم در سال 85 ، 000/70 تن سیب زمینی بیش از 000/200 تن محصولات باغی که همگی در مقایسه با دیگر شهرستانهای کشور مقام اول را داشته حائز اهمیت بوده و تولید 5/4 تن گندم آبی در هکتار و 5/1 تن گندم دیم در هکتار نیز از دیگر مشخصات بارز این شهرستان در بخش کشاورزی می باشد . بالا بودن ضریب مکانیزاسیون کشاورزی 64/1 از نرم کشور 6/0 و وجود بیش از 3400 دستگاه تراکتور و بیش از 130 دستگاه کمباین و بیش از 25000 خانوار کشاورز و دامدار از نکات مثبت در بخش کشاورزی شهرستان می باشد .

بخش مسکن

 نیازهای مردم در جهت دارا بودن منزل مسکونی مناسب با توجه به موقعیت منطقه و قرار گرفتن در پهنه لرزه خیزی باعث گردیده که دولت بصورت جدی به بحث مقاوم سازی منازل سرمایه گذاری نماید ، در شهرستان خدابنده در سال 1385 بیش از 2000 واحد وام مقاوم سازی ( 300 واحد شهری و 1700 واحد روستایی ) با اعتباری بالغ بر 100 میلیارد ریال و 3200 میلیارد ریال تسهیلات وام سوانح و 750/22 میلیون ریال وام قرض الحسنه تعمیری به متقاضیان واگذار شده است . از این میزان وام بیش از 000/160 متر مربع فضای مسکونی مقاوم ساخته شده است .

در بخش تأمین مسکن برای اقشار کم در آمد 27 قطعه زمین در شهرستان خدابنده آماده گردیده که پس از طی مراحل اخذ مجوز نسبت به ساخت واحدها اقدام خواهد شد . با توجه به اینکه بیش از 1279 خانوار واجد شرایط مسکن اقشار کم در آمد در شهرستان موجود می باشد و بیش از 804 خانوار از آن مربوط به شهر قیدار می باشد . لذا تلاش در جهت تأمین زمین همچنان ادامه دارد .

در بخش احداث واحدهای اجاره ای به شرط تملیک مقدمات احداث 33 واحد در شهر گرماب فراهم گردیده که به زودی انشاء ا000 نسبت به واگذاری و احداث واحدها اقدام خواهد گردید .

بخش راه

 این شهرستان با داشتن بیش از 350 کیلومتر را اصلی و 700 کیلومتر راه فرعی و بیش از 1000 کیلومتر راه روستایی به اندازه کشور لبنان راه مواصلاتی داشته و نگاه ویژه دولت به بحث محرومیت زدائی در قالب احداث و بهسازی مسیرهای مناسب در سال 85 بیش از 33 پروژه که 34 % از کل اعتبارات شهرستان را به خود اختصاص داده و این فرای   4پروژه از محل اعتبارات بانک جهانی بوده که خود بیش از 60 میلیارد ریال اعتبارات را به خود احتصاص داده است . با اجرای پروژه های سال 85 و تأمین کسری اعتبارات در سال 86 بیش از 300 کیلومتر جاده آسفالته به راههای شهرستان اضافه خواهد گردید و بیش از 300 کیلومتر از راههای قبلی بهسازی و بازسازی خواهند شد .

بخش برق

 این بخش با داشتن بیشترین رشد در شهرستان از وضعیت مطلوبی برخوردار بوده که بیش از 1300 انشعاب جدید در سال گذشته و هزینه کرد 773/27 میلیون ریال از   نشانه های بارز رشد این صنعت در شهرستانمی باشد .

بخش گاز

بیش از 285 انشعاب جدید در شهرستان واگذار گردیده و با    بهره مندی 9 روستای جدید شهرستان از نعمت گاز با توجه به اینکه این روستاها دارای بافت تراکم جمعیتی بالا می باشند گوشه ای از مشکلات مردم را خواهد کاست و احداث خط لوله انتقال گاز به محمود آباد و دهستان خرارود با توجه به قول مسئولین شرکت گاز در سال جاری مورد صورت می گیرد .

بخش مخابرات

 بهبود شاخص های ضریب تلفن ثابت در شهرستان از 7/14 به 7/17 و ضریب تلفن همراه از 2/1 به 6/4 از مهمترین خدمات بخش مخابرات و اطلاعات در شهرستان بوده که احداث بیش از 19 مرکز ICT   روستایی و بیش از 42 تلفن همگانی و واگذاری بیش از 3910 تلفن ثابت شهرستان و 6028 تلفن همراه همگی از بهبود شاخص های مخابرات شهرستان حکایت می نمایند .

بخش صنعت

: از مجموع 42 فقره جواز تأسیس 13 فقره پروانه بهره برداری صادر و 5 فقره طرح توسعه به تصویب رسیده است که در صورت به بهره برداری رسیدن این واحدها برای 1335 نفر اشتغال ایجاد خواهد شد ، در سال 1385 از کل تسهیلات معرفی شده در بخش صنعت 2/76 درصد از محل تسهیلات بنگاههای کوچک زود بازده جذب گردیده است .

خدمات اجتماعی و رفاهی

در بخش خدمات رفاهی و اجتماعی شهرستان خدابنده با اعطای 2361 وام 10 میلیون ریالی برای زوجهای جوان و 4000 میلیون ریال وام جهت اشتغال روستایی برای 8 روستا در مجموع 120 خانوار از محل دفتر مناطق محروم به میزان 000/50 میلیون ریال جهت اشتغال روستایی اختصاص یافته است و در زمینه اشتغال جوانان مبلغ 8830 میلیون ریال به 223 نفر جوان جویای کار تسهیلات اعطا گردیده است .

* همزمان با سفر ریاست محترم جمهوری به استان و تقاضای مردم این شهرستان در زمین حل مشکلات اجرایی اوقاف ،کمیته راهبردی اوقاف تشکیل گردید ، این کمیته با برگزاری بیش از 8 جلسه و 44 مصوبه نقش مهمی در کاهش تنشهای اجتماعی و جهت دهی به در آمد موقوفات شهرستان داشته است که اهم اقدامات انجام گرفته به شرح ذیل می باشد :-1کاهش پذیره های انتقال- خرید 2 دستگاه دیالیز جهت بیمارستان امیرالمؤمنین (ع)

بخش معادن

 طبق آمار سال 75 میزان استخراج اسمی معادن فعال شهرستان شش هزار تن بوده است . یکی از معادن شهرستان که مراحل اکتشافی آن در اوایل سال 76 پایان رسیده معدن سرب وروی گمیش تپه با میزان ذخیره 000/200 تن می باشد. مواد معدنی استخراج شده جهت انجام کانه آرایی وتولید کنسانتره سرب وروی به شرکت سرمک همدان ) منتقل وپس از انجام فرآیندهای لازم ، کنسانتره حاصله به کارخانجات تولید کننده شمش سرب وروی حمل می گردد.

در زمینه صنایع معدنی یک واحد کارخانه سیمان در دست احداث است . آزمایشات فیزیکی وشیمایی برروی مواد اولیه موجود در منطقه که مورد نیاز کارخانه می باشد، انجام پذیرفته ومورد تأیید واقع شده است .

بخش گردشگری

غار زیبای کتله خور یکی از نادرترین وزیباترین غارهای طبیعی جهان در 85 کیلومتری جنوب شرقی خدابنده در دل کوههای شهر گرماب از جمله مناطق دیدنی وجذاب این شهرستان است .دخمه ها ودهلیزها با پوشش استلاگتیت واستلاگیمیت جلو? بسیار زیبا واعجاب انگیزی به غار داده است . روستای سهرورد زادگاه شیخ اشراق با مناظرزیبای طبیعی و آثار باستانی فراوان. واردوگاه تفریحی زیبای زرند از گردشگاه های طبیعی این شهرستان می باشد .

بنای بقعه حضرت قیدار نبی (ع)، بنای  مسجد جامع وقبرستان تاریخی شهدا در شهر سجاس از جمله آثار تاریخی شهرستان می باشد که دارای جاذبه های گردشگری می باشد.

وضعیت جغرافیایی

شهرستان خدابنده یکی از هفت شهرستان استان زنجان می باشد که ، در 47 درجه و53 دقیقه تا 48 درجه و55 دقیقه نصف النهار گرینویچ و35 درجه و35 دقیقه تا 36 درجه و24 درجه و24 دقیقه عرض شمالی خط استوا قرارگرفته و مساحت آن قریب به5151 کیلومتر مربع می باشد ، این شهرستان از شمال به شهرستان ابهر ، از شرق به بخش آوج از استان قزوین ، از جنوب به همدان واز جنوب غربی به بیجار واز غرب به شهرستان ایجرود محدود می باشد.

شهرستان خدابنده از نظر توپروگرافی ، کوهستانی ترین وتا حدودی مرتفع ترین منطقه استان زنجان بوده ودر ارتفاع متوسط 2050 متری از سطح دریا قرار گرفته و به لحاظ وسعت در رده دوم استان قرار دارد .

وضعیت آب وهوایی ومیزان بارندگی

شهرستان خدابنده دارای اقلیم نیمه مرطوب فرا سرد بوده و اوضاع جوی وشرایط اقلیمی منطقه برحسب پستی وبلندی ها ، سخت متغیر و در ارتفاعات دارای آب وهوای سرد کوهستانی و زمستانهای پر برف وسرد بوده ودشتها در تابستان دارای آب وهوای معتدل وخشک می باشد .

این شهرستان دارای میانگین دمای سالانه 3/10 درجه سانتی گراد و حداکثر مطلق دما 0/37 درجه سانتی گراد وحداقل دمای 20- درجه سانتیگراد بوده، متوسط بارندگی سالیانه شهرستان خدابنده در حدود 6/428 میلی متر و حجم میانگین نزولات جوی سالانه این شهرستان 7/1857 میلیون متر مکعب می باشد .

وضعیت تاریخی شهرستان

در منطقه خدابنده استقرار یکجا نشینی مطلق در اواخر هزاره چهارم واوایل هزاره پنجم قبل از میلاد شناسایی شده ومورد بررسی قرار گرفته است و بقایای زیستی وتمدنی تپ? (( تکمه تپه )) در قشلاقات افشار وتپه    ((امان )) خدابنده نمایانگر تمدن شایانی است که آثار تکنیکی وهنری آنها انسان قرن بیست ویکم را به تعجب وتحسین وا می دارد . مدارک باستان شناسی ومتون تاریخی ناشی از رونق وحیات این منطقه جغرافیایی در سرتا سر دوران اسلامی بویژه در قرنهای چهارم ، در دوران حکومت گنگریان وقرن پنجم تا هشتم هجری در دوران حکومت سلجوقیان وایلخانان بوده ودر حد شکوفایی از نظر سیستم اقتصادی ومظاهر فرهنگی وهنری به حیات ادامه داده است .

وجه تسمیه خدابنده

در مورد نام خدابنده دو نظر وجود دارد : عده ای آنرا مأخوذ از نام ایل (( خدابنده لو )) می دانند که زمانی در این دیار سکونت داشته و عده ای دیگر (( خدابنده )) را بر گرفته از نام سلطان محمد خدابنده ( اولجایتو ) می دانند که در نزدیکی خدابنده ( شهر سلطانیه ) به خاک سپرده شده است .

آثار تاریخی شهرستان

1-  بقعه حضرت قیدار (ع) : قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (ع) از پیامبران الهی وبیست وپنجمین جد حضرت رسول اکرم (ص) است .

2-     مسجد جامع خدابنده مربوط به دوران قاجاریه .

3-     مسجد جامع سجاس مربوط به اوایل قرن پنجم هجری قمری ودوران سلجوقیه .

4-     قبرستان تاریخی شهدا در شهر سجاس .

5-     آرامگاه ارغون خان وبلغان خاتون بزرگ مربوط به سال 690 هجری قمری .

6-     سنگ بزرگ ثابت مکتوب در جنوب غربی سهرورد ، معروف به «یازلی داش»

7-     قلعه کیان وقلعه تاج در سهرورد .

8-     آثار قدیمی بازار یا پناهگاه زیر زمین مفصل بنام دیزالیج در سهرورد .

9-     آثار قدیمی با پوشش ساروج به نام اسیران درسهرورد. ظاهراً درحمله مغول اسراردرآنجا نگهداری می شده اند

  10-در بار معروف به « دردر» در سهرورد

11- جای مسجد شهیدان در زمان حمله محمود واشرف افغان در سهرورد . 

وضعیت اجتماعی – فرهنگی شهرستان

شهرستان خدابنده در سال 1348 با تأسیس فرمانداری به شهرستان تبدیل گردیده که هم اکنون شامل 4 بخش ( مرکزی – افشار – بزینه رود وسجاسرود ) و9 دهستان (کرسف – دوتپه سفلی – آقبلاغ سفلی – زرینه رود – بزینه رود – شیوانات – قشلاقات – خرارود – سجاسرود ) و5شهر ( قیدار – سجاس – گرماب – زرین رودو سهرورد  ) و268 آبادی می باشد .

براساس نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن که از نظر سهم جمعیتی حدود 1/18 درصد جمعیت کل استان را شامل می شود . غالب جمعیت شهرستان جمعیت روستایی است . معاش ساکنین شهرها از طریق اشتغال در مراکز اداری ، تجاری وکشاورزی ودر مناطق روستایی از طریق کشاورزی ، دامداری وصنایع دستی تأمین می شود . زبان مردم این خطه ترکی ومذهب آنان شیعه 12 امامی است .

مردم شهرستان خدابنده مردمانی سخت کوش ، تلاشگر ، غیرتمند ، مهمان نواز ، نجیب ومتدین وپیرو راستین ولاین فقیه ، آگاه به مسائل اجتماعی روز می باشند . هرچند که بیسوادی در قبل از پیروی انقلاب شکوهمند اسلامی درد عمده مردم محسوب می شد ولی در حال حاضر با فعالیت آموزش وپرورش ونهضت سواد آموزی در دورافتاده ترین مناطق این شهرستان می رود تا شکوفایی خود را در صحنه علم ودانش به منصه ظهور برساند واستعدادهای نهفته نونهالان ، نوجوانان وجوانان وجوانان در مسیر سازندگی وتلاش ، طرحی نو را به نمایش گذارند . تا دو سال قبل نبود مراکز دانشگاهی در این شهرستان امکان ادامه تحصیل را از بسیاری از دانش آموزان وجوانان سلب کرده بود ولی به لطف خداوند متعال وهمت مسئولین ومشارکت مردم با راه اندازی دانشگاه پیام نور در سال 77 راه برای گسترش توانایی های علمی فرزندان گشوده گردیده است . ایجاد دانشکده کشاورزی ودانشگاه آزاد اسلامی نیز از ضروریات منطقه بشمار می رود .

این شهرستان با داشتن پیشینة دیرین فرهنگی وعلمی وپرورشی خاستگاه اندیشمندان وحکیمانی چون شیخ شهاب الدین سهروردی صاحب مکتب اشراق ، آخوند ملاقربانعلی ارقینی از مفاخر شیعیان ومسلمانان ، رکن الدین سجاسی ( استاد شمس تبریزی ) وزهراوی کرسفی بوده ودر دوران مبارزه با رژیم ستمشاهی نیز دلاور مردانی چون شهید مظفر ذوالقدر کرسفی از یاران فداکار شهید نواب صفوی از این شهرستان برخاسته اند . مردم انقلابی وشریف شهرستان خدابنده با تقدیم 393 نفر شهید ومفقودالاثر 1176 نفر جانباز و56 نفر آزاده به خیل مقدس سربازی وفاتحان دوران جنگ تحمیلی برای دفاع از کیان اسلامی ، برگهای افتخار را رقم زده اند . بطوری که رزمندگان این منطقه ، خط شکنان ودلاورانی بوده اند که در تمامی حملات علیه دشمن بعثی جزء پیشگامان وپیش قراولان بوده ورشادت آنان برهمگان آشکار می باشد.