قیدار شهر جد پیامبراسلام

استان سمنان را به خاطر قرار گرفتن در مسیر عبور زایران از مرکز کشور به سمت حرم ثامن الائمه(ع)، استانی عبوری می شناسند، ولی این خاک، گوهر و یاقوت در دل خویش دارد و می تواند خود مقصد سفر باشد.



استان سمنان به دلیل قرار داشتن در مسیر عبور مسافران حرم رضوی، همیشه استراحتگاه مسافران بوده است ولی با هدف گذاری مسوولان آن و برای رفاه حال هموطنان، می رود که به مقصدی برای سفرهای ایرانیان و بستری از یادگاران عرفان تبدیل شود.



حتما از کارهای روزمره در شهر و کلانشهر خود خسته اید؛ از ماندن طولانی مدت پشت چراغ قرمز. کارهای روزمره ای که دوباره و چندباره مجبور به تکرار آن هستید. مدرنیسم پُرتکراری که دست از سر آدمی برنمی دارد و او را وارد خیل عظیم آدم هایی می کند که ربات وار به تکرار و تکرار مشغولند.



تعطیلات نوروز شاید بهترین فرصت برای فرار از این تکرارها باشد. رفتن به جایی که از شلوغی شهر بی خبر باشید. آنجا که آرامشی عمیق به آدمی ببخشد. آنجا که آنِ دیگری به آدمی اضافه کند.



سمنان به دیار عارفان شهره است و با داشتن چهرهای تاریخی این فرهنگ غنی، مقصد خوبی برای فرار از این مدرنسیم پُرتکرار است.

این گزارش راهنمایی است برای مسافران نورزوی، تا استان سمنان را فقط توقفگاه خود ندانند و از جاذبه های گردشگری عرفانی و آرامشی که در دل آن نهفته است، بی خبر عبور نکنند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان در این زمینه به ایرنا گفت: باید با توجه به وجود چهره های عرفانی و بناها و آثار تاریخی، به گونه ای برنامه ریزی شود تا سمنان از استانی عبوری، به مقصد گردشگری برای هموطنان در نوروز تبدیل شود.

حسین خواجه بیدختی از استان سمنان به عنوان بستری تاریخی برای پرورش بزرگان عرفان و دین یاد کرد و افزود: وجود چهره هایی مانند بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، علاءالدوله سمنانی و همچنین امامزاده یحیی بن موسی(ع) و آرامگاه پیغمبران، نمایانگر همین موضوع است.

وی استان سمنان را با نام تاریخی کومش و در دروه ای قومس، خطه عرفان خیز ایران دانست و افزود: به منظور بهره گیری از ظرفیت گردشگری عرفانی این منطقه، درحال بررسی و ایجاد طرحی برای ایجاد تور گردشگری عرفانی کشوری با شرکت های تور مسافرتی در تهران هستیم.

وی ادامه داد: این طرح گردشگری از آرامگاه جوانمرد قصاب در تهران آغاز می شود و در استان سمنان با ادامه تور در آرامگاه های علاءالدوله سمنانی، شیخ حسن خرقانی و بایزید بسطامی ادامه می یابد و در مسیر تور آرامگاه های خیام نیشابوری و شیخ حسن جوری در نظر گرفته شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان تصریح کرد: این تور گردشگری عرفانی در آرامگاه بابا لقمان در سرخس در نقطه صفر مرزی پایان می یابد.

فرماندار سمنان نیز از برگزاری تورهای گردشگری رایگان در سمنان به همراه معرفی و بازدید از امامزاده یحیی(ع) خبر داد.

حسن سعدالدین گفت: اجرای برنامه های فرهنگی، بازدید از اماکن تاریخی و آرامگاه بزرگان دین و عرفان، نمایشگاه صنایع دستی، اماکن تاریخی و باستانی سمنان برای مسافران در این تور گردشگری رایگان برنامه ریزی شده است.

فرماندار سمنان تاکید کرد: استفاده از تورگردانان مجرب، آموزش دیده و تحصیل کرده در سمنان فرصتی برای آشنایی مسافران با هویت و فرهنگ غنی مردم سمنان به ویژه چهره های عرفانی این خطه فراهم می کند.

مطمئن باشید که استان سمنان انتخاب مناسبی برای تغییر حال و هوای شما و آغاز بهاری تازه با مقصد سفری تازه است. سفری که می تواند رمز و رازهای بسیاری از دل تاریخ برایتان رخ نما کند.

می خواهیم تعدادی از چهره ها و بقعه های تاریخی و برخاسته از عرفان استان سمنان را برایتان معرفی کنیم و از آنجا که می گویند «شنیدن کی بُوَد مانند دیدن»، دست سفرتان باشیم و شما را به این خطه مهمان کنیم.



* پیغمبران



در شمال شرق شهر سمنان منطقه زیارتی و سیاحتی پیغمبران قرار دارد. مقبره پیغمبران در قله کوهی به همین نام در 21 کیلومتری جاده اصلی تهران - مشهد در نزدیکی سمنان واقع شده است. بر پایه اطلاعات موجود، در این مقبره سام و لام از فرزندان نوح پیغمبر مدفون هستند و آب و هوای معتدل و پوشش گیاهی و جانوری منطقه، جاذبه زیارتی منطقه را به عنوان محور گردشگری آن تکمیل می کند.



* بسطام



شهر بسطام زادگاه و آرامگاه عارف بزرگ بایزید بسطامی در 6 کیلومتری شاهرود واقع شده و در مسیر جاده شاهرود - آزادشهر قرار دارد. این شهر دارای جاذبه های گردشگری تاریخی، طبیعی، عرفانی و مذهبی از جمله آستان مقدس امامزاده محمد (ع) است. این شهر در طول سال پذیرای گردشگران زیادی از نقاط مختلف کشور و حتی خارج از کشور است.



* بایزید بسطامی



سال ولادت وی را که به طاووس العارفین هم شهره است، 131 هجری نوشته اند و جدش را سروشان والی ولایت قومس (کومش) دانسته اند. بنا بر برخی روایات، جد بایزید بسطامی زرتشتی بود که بعدها به اسلام گروید و پدرش یکی از بزرگان بسطام بود. وی به سال 261 درگذشته است و در مکان فعلی که خانقاه وی بوده، دفن شده است.

وی یکی از پیشتازان تصوف و عرفان است و استادان وی در این مسیر مشخص نیستند.

فریدالدین عطار در تذکره الاولیا بیش از 50 صفحه به ذکر شرح حال و اقوال بایزید اختصاص داده و آثار و احوالش همواره مورد تقدیر بزرگان شیعه و صوفیان بوده است.

وجود بایزید بسطامی را به وجود جبرییل در میان دیگر فرشتگان تشبیه کرده اند. وی از بلندترین قلّه های شناخت عرفانی و دریافت شهودی به شمار می آید. اعتقاد به وحدت و یگانگی حق تعالی اساس مشرب عرفانی وی است. در عرفان بایزید عشق نیز جایگاه ویژه ای دارد و بایزید برای نیل به کمال عشق، از خودی خود خالی و به معشوق نزدیکتر می شود و این عشق عرفانی است که در مرحله بعدی او را به فنا می کشاند؛ به گونه ای که از عاشق هیچ نمی ماند و هر چه هست معشوق است و همین جاست که ندای «سبحانی ما اعظم شانی» او آغاز می شود.

مجموعه بایزید بسطامی در شهرستان شاهرود در استان سمنان آثاری از دوران سلجوقی به بعد را شامل می شود و در کنار آن مرقد و خانقاه متعلق به ابویزید طیفور بن عیسی بن سروشان بسطام ملقب به سلطان العارفین و از عرفای نامی و مشهور ایران در قرن سوم هجری قمری قرار دارد.

خود مرقد چیزی جز یک قبر ساده در گوشه جنوبی و در مجاورت گنبد و ایوان غازان خان نیست. مجموعه بایزید بسطامی شامل خانقاه بایزید، رواق صفوی، منار بسطام، مسجد بایزید بسطامی، مسجد بسطام، امامزاده محمد، برج کاشانه و گنبد غازان خان مدرسه شاهرخیه است.





*ابوالحسن خرقانی



بنا به روایاتی او در سال 352 هجری قمری در خرقان از توابع بسطام متولد شد و بایزد بسطامی را الگوی خود قرار داد. ابوسعید ابوالخیر و بوعلی سینا به دیدار او در خرقان رفته اند و خواجه عبدالله انصاری از شاگردان وی بوده است.

عطار در تذکره الاولیا از او روایت می کند: شیخ ابوالحسن خرقانی شبی نماز می کرد. آوازی شنید که هان! ابوالحسن خواهی تا آنچه از تو می دانم با خلق بگویم تا سنگسارت کنند؟ شیخ گفت: بار الها! خواهی تا آنچه از کرم و رحمت تو می دانم و می بینم با خلق بگویم تا دیگر هیچ کس سجودت نکند؟ آواز آمد: نه از تو، نه از من.

شیخ خرقان از نخستین بزرگانی بوده است که به کرامت انسانی توجه ویژه داشته است و او را از پایه گذاران این شاخه از فرهنگ و علوم انسانی می دانند. آنچه بر سر در خانقاهش نوشته گواه همین بزرگواری اوست که: «هر که در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید. چه آنکس که به درگاه باری تعالی به جان ارزد البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد.»

بنای آرامگاه این عارف نامی قرن چهارم و پنجم هجری قمری در 34 کیلومتری شمال شهرستان شاهرود و در روستای قلعه نو خرقان قرار دارد و محراب زیبای این بنا که متعلق به دوره ایلخانی است از جمله مهم ترین بخش های بنای فعلی آرامگاه است.





* علاءالدوله سمنانی



علاء الدوله سمنانی از بزرگان تصوف ایرانی و از شاعران و نویسندگان سده های هفتم و هشتم هجری قمری بود. در بین مردم به نام احمد بن محمد بن احمد البیابانکی سمنانی شناخته می شد، از لحاظ مقام دینی به لقب رکن الدین و به جهت خدمات جوانی اش در دستگاه دیوانی، علاء الدوله لقب گرفت.

دوره ای در دیوان ایلخانیان خدمت کرد و سپس ترک خدمت گفت و به علم و درس پرداخت.

تقسیم شش گانه راه آب شهر سمنان که در منطقه ای کویری قرار داشته و بهره برداری نوبتی از حق آبه ها از یادگاران او بوده است که نشان از حکمت و علم او دارد.

بنای آرامگاه وی که در 12 کیلومتری جنوب غربی سمنان در صوفی آباد، واقع شده است، به دستور عمادالدین(جمال الدین) عبدالوهاب وزیر سلطان محمد خدابنده از خشت خام بنا شد و شیخ خانقاهی بر آن افزود. بنای آرامگاه و خانقاه این عارف مشهور بازمانده معماری اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است.

ساختمان مفصل آرامگاه شامل دو قسمت می شود که قسمت اصلی بنای مربع شکل است و در گذشته گنبد عظیمی روی آن قرار داشته که در زمان حاضر تنها یک فیلپوش زاویه جنوب غربی مقصوره آن باقی مانده است. قسمت دوم ایوان رفیع و بلند آرامگاه است که رو به مشرق است. مزار شیخ در بیرون ایوان واقع شده است.

این بنا به شماره 320 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.ک/4

6103