قیدار شهر جد پیامبراسلام

در شهرستان قدس با جمعیتی بالغ بر 400 هزار نفر در حدود 20 کیلومتری کلان شهر تهران، فقط یک نفر به حرفه چاقو سازی اشتغال دارد، هنرمندی که زاده شهر هنر چاقو سازی کشور، زنجان است و اکنون چند سال است که در این شهرستان از طریق ادامه پیشه پدری کسب و کاری راه انداخته است.

?رسول حسینی? 38 ساله که در مغازه کوچک و استیجاری خود به ساخت انواع و اقسام چاقو ها مشغول است، در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: 25 سال است که مشغول به این کار هستم و آنرا از پدر و برادر بزرگم آموختم، در شهر چاقو ساز حرفه ای فقط من هستم، یکی دو نفر نیز به صورت چاقو تیز کن دوره گرد فعالیت دارند.

حسینی در خصوص صادرات چاقو های دست ساز هنرمندان ایرانی به ویژه زنجانی ها، گفت: یک موقعی از گوشه و کنار و دوستان همکار شنیدم چاقوها صادر می شوند ولی اطلاع دقیقی ندارم، تا زمانیکه اجناس بی کیفیت چینی وارد کشور و داخل مغازه ها نشده بود و چاقوهای خارجی دیگر نیز به میزان کم و با قیمت بالا در بازار عرضه می شد، کسب و کار ما رونق داشت.

وی گفت: صنایع دستی با ورود ماشینها و تولید انبوه و ارزان و البته با کیفیت پایین اجناس، کم رنگ شده و چاقو سازی نیز از این امر مستثنی نیست.

وی یکی از دلایل ماندگاری این حرفه را تا کنون، ثبت جهانی آن می داند و می گوید: اگر این صنعت به عنوان صنایع دستی زنجان، ثبت جهانی نشده بود، خیلی قبل تر از بین رفته بود، مثلا شنیدم که چاقوهای ساخته دست ?ابوالفضل نظم پرور? در موزه لور پاریس نگهداری می شوند و در دنیا هیچ کس نتوانسته کاری مثل او ارائه دهد.

وی که با یادآوری نام و خاطره این هنرمند چاقو ساز اندوهی صورتش را پوشاند، اضافه کرد: نظم پرور 90 سال عمر کرد اما تا پایان عمرش، فقط چند تکه ابزار قدیمی از وی به جا ماند و حتی مغازه ای از خودش نداشت، در حالیکه الان هر یک از چاقوهای ساخت او بالای یک میلیون تومان به فروش می رسند.

حسینی علت گرایش و مهارت زنجانی ها را در ساخت انواع چاقو، ساخت اسلحه دست ساز توسط آنها دانست و گفت: از دوران گذشته زنجانی ها در ساخت اسلحه مهارت داشتند ولی بعدها با گشایش کارخانجات اسلحه سازی این شغل منسوخ شد و آنها به سمت ساخت چاقو، شمشیر، قمه و دشنه رفتند.

وی در پاسخ به وجه تسمیه این ضرب المثل که، چاقو دسته خودش را نمی برد، گفت: دلیل اینکه چرا و در چه زمانی این ضرب المثل در میان ایرانیان رایج شده نمی دانم، ولی در گذشته چاقوها از فولاد با دسته هایی از شاخ گوزن و یا استخوان حیوانات ساخته می شد که زیبایی و استحکام زیادی داشتند و امکان نداشت چاقوها دسته های محکمشان را ببرند! اما با گذشت زمان این دسته ها از چوب ساخته شدند و در حال حاضر در ساختشان از مواد مصنوعی نیز استفاده می شود.

وی با اشاره به اینکه قیمت چاقو بستگی به جنس آن دارد، افزود: اگر از اجناس معمولی در ساخت آنها استفاده کنیم ارزانتر است ولی اگر کیفیت خوبی داشته باشد، در حدود 20 یا 22 هزار تومان بهای هر چاقو می شود، البته چاقوهایی با تیغه فولادی و ضد زنگ نیز هست که حداکثر 40 هزار تومان فروخته می شوند و چاقوهای سفارشی با دسته شاخی قیمتی بیش از 50 هزار تومان دارند.

وی تصریح کرد: این کار را در هیچ آموزشگاهی یاد نمی دهند و افراد علاقمند فقط با شاگردی کردن می توانند آنرا یاد بگیرند، اگر کسی بخواهد کارد سازی را یاد بگیرد در عرض 5 یا 6 ماه عملی است ولی در صورتیکه بخواهد همه نوع چاقو ساختن را بیاموزد، حداقل 10 سال باید شاگردی کند و زیردست استاد چاقو ساز آموزش ببیند.

وی با اشاره به اینکه اکثر قصاب های شهر قدس از مشتری های دائمی این مغازه هستند، گفت: علاوه بر تیز کردن و ساخت چاقو برای آنها وسیله به نام مسقل نیز برایشا ن می سازد که برای تیز کردن چاقوها استفاده می شود.

وی در مورد خطرات کار ساخت چاقو به روش سنتی، گفت: به طور مثال حین تیز کردن چاقوها، احتمال دارد تراشه سنگ یا پلیسه و براده آهن به داخل چشم برود، یا موقع کار چاقو از دست در برود و دست را ببرد، الان در زنجان چاقو سازها خیلی کمتر شده اند و بیشتر آنها جمع کردند و رفتند سراغ کارهای دیگری نظیر مسافرکشی، کارگری و یا بنایی رفتند.

در این مغازه همه نوع چاقویی یافت می شد، مثل چاقوی مخصوص قلم تراشی، مخصوص باغبانی و پیوند درخت، چاقوی چوپانی برای بریدن سرگوسفند، تبر و قند شکن هم ساخته می شود.

علاوه بر اینها تیز کردن انواع چاقوهای استیل کند میوه خوری قدیمی تا کاردهای آشپزخانه، تیغه های مخصوص چاپخانه و برش کاغذ، پنجره چرخ گوشت، تیغه های دستگاه سبزی خرد کنی و انواع قیچی نیز در این مغازه انجام می شود و اجرت آنها از 2 تا 10 هزار تومان متغیر می باشد.