قیدار شهر جد پیامبراسلام

وضعیت جغرافیایی

شهرستان خدابنده یکی از هفت شهرستان استان زنجان می باشد که ، در 47 درجه و53 دقیقه تا 48 درجه و55 دقیقه نصف النهار گرینویچ و35 درجه و35 دقیقه تا 36 درجه و24 درجه و24 دقیقه عرض شمالی خط استوا قرارگرفته و مساحت آن قریب به5151 کیلومتر مربع می باشد ، این شهرستان از شمال به شهرستان ابهر ، از شرق به بخش آوج از استان قزوین ، از جنوب به همدان واز جنوب غربی به بیجار واز غرب به شهرستان ایجرود محدود می باشد.

شهرستان خدابنده از نظر توپروگرافی ، کوهستانی ترین وتا حدودی مرتفع ترین منطقه استان زنجان بوده ودر ارتفاع متوسط 2050 متری از سطح دریا قرار گرفته و به لحاظ وسعت در رده دوم استان قرار دارد .

وضعیت آب وهوایی ومیزان بارندگی

شهرستان خدابنده دارای اقلیم نیمه مرطوب فرا سرد بوده و اوضاع جوی وشرایط اقلیمی منطقه برحسب پستی وبلندی ها ، سخت متغیر و در ارتفاعات دارای آب وهوای سرد کوهستانی و زمستانهای پر برف وسرد بوده ودشتها در تابستان دارای آب وهوای معتدل وخشک می باشد .

این شهرستان دارای میانگین دمای سالانه 3/10 درجه سانتی گراد و حداکثر مطلق دما 0/37 درجه سانتی گراد وحداقل دمای 20- درجه سانتیگراد بوده، متوسط بارندگی سالیانه شهرستان خدابنده در حدود 6/428 میلی متر و حجم میانگین نزولات جوی سالانه این شهرستان 7/1857 میلیون متر مکعب می باشد .

وضعیت تاریخی شهرستان

در منطقه خدابنده استقرار یکجا نشینی مطلق در اواخر هزاره چهارم واوایل هزاره پنجم قبل از میلاد شناسایی شده ومورد بررسی قرار گرفته است و بقایای زیستی وتمدنی تپ? (( تکمه تپه )) در قشلاقات افشار وتپه    ((امان )) خدابنده نمایانگر تمدن شایانی است که آثار تکنیکی وهنری آنها انسان قرن بیست ویکم را به تعجب وتحسین وا می دارد . مدارک باستان شناسی ومتون تاریخی ناشی از رونق وحیات این منطقه جغرافیایی در سرتا سر دوران اسلامی بویژه در قرنهای چهارم ، در دوران حکومت گنگریان وقرن پنجم تا هشتم هجری در دوران حکومت سلجوقیان وایلخانان بوده ودر حد شکوفایی از نظر سیستم اقتصادی ومظاهر فرهنگی وهنری به حیات ادامه داده است .

وجه تسمیه خدابنده

در مورد نام خدابنده دو نظر وجود دارد : عده ای آنرا مأخوذ از نام ایل (( خدابنده لو )) می دانند که زمانی در این دیار سکونت داشته و عده ای دیگر (( خدابنده )) را بر گرفته از نام سلطان محمد خدابنده ( اولجایتو ) می دانند که در نزدیکی خدابنده ( شهر سلطانیه ) به خاک سپرده شده است .

آثار تاریخی شهرستان

1-  بقعه حضرت قیدار (ع) : قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (ع) از پیامبران الهی وبیست وپنجمین جد حضرت رسول اکرم (ص) است .

2-     مسجد جامع خدابنده مربوط به دوران قاجاریه .

3-     مسجد جامع سجاس مربوط به اوایل قرن پنجم هجری قمری ودوران سلجوقیه .

4-     قبرستان تاریخی شهدا در شهر سجاس .

5-     آرامگاه ارغون خان وبلغان خاتون بزرگ مربوط به سال 690 هجری قمری .

6-     سنگ بزرگ ثابت مکتوب در جنوب غربی سهرورد ، معروف به «یازلی داش»

7-     قلعه کیان وقلعه تاج در سهرورد .

8-     آثار قدیمی بازار یا پناهگاه زیر زمین مفصل بنام دیزالیج در سهرورد .

9-     آثار قدیمی با پوشش ساروج به نام اسیران درسهرورد. ظاهراً درحمله مغول اسراردرآنجا نگهداری می شده اند

  10-در بار معروف به « دردر» در سهرورد

11- جای مسجد شهیدان در زمان حمله محمود واشرف افغان در سهرورد . 

وضعیت اجتماعی – فرهنگی شهرستان

شهرستان خدابنده در سال 1348 با تأسیس فرمانداری به شهرستان تبدیل گردیده که هم اکنون شامل 4 بخش ( مرکزی – افشار – بزینه رود وسجاسرود ) و9 دهستان (کرسف – دوتپه سفلی – آقبلاغ سفلی – زرینه رود – بزینه رود – شیوانات – قشلاقات – خرارود – سجاسرود ) و5شهر ( قیدار – سجاس – گرماب – زرین رودو سهرورد  ) و268 آبادی می باشد .

براساس نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن که از نظر سهم جمعیتی حدود 1/18 درصد جمعیت کل استان را شامل می شود . غالب جمعیت شهرستان جمعیت روستایی است . معاش ساکنین شهرها از طریق اشتغال در مراکز اداری ، تجاری وکشاورزی ودر مناطق روستایی از طریق کشاورزی ، دامداری وصنایع دستی تأمین می شود . زبان مردم این خطه ترکی ومذهب آنان شیعه 12 امامی است .

مردم شهرستان خدابنده مردمانی سخت کوش ، تلاشگر ، غیرتمند ، مهمان نواز ، نجیب ومتدین وپیرو راستین ولاین فقیه ، آگاه به مسائل اجتماعی روز می باشند . هرچند که بیسوادی در قبل از پیروی انقلاب شکوهمند اسلامی درد عمده مردم محسوب می شد ولی در حال حاضر با فعالیت آموزش وپرورش ونهضت سواد آموزی در دورافتاده ترین مناطق این شهرستان می رود تا شکوفایی خود را در صحنه علم ودانش به منصه ظهور برساند واستعدادهای نهفته نونهالان ، نوجوانان وجوانان وجوانان در مسیر سازندگی وتلاش ، طرحی نو را به نمایش گذارند . تا دو سال قبل نبود مراکز دانشگاهی در این شهرستان امکان ادامه تحصیل را از بسیاری از دانش آموزان وجوانان سلب کرده بود ولی به لطف خداوند متعال وهمت مسئولین ومشارکت مردم با راه اندازی دانشگاه پیام نور در سال 77 راه برای گسترش توانایی های علمی فرزندان گشوده گردیده است . ایجاد دانشکده کشاورزی ودانشگاه آزاد اسلامی نیز از ضروریات منطقه بشمار می رود .

این شهرستان با داشتن پیشینة دیرین فرهنگی وعلمی وپرورشی خاستگاه اندیشمندان وحکیمانی چون شیخ شهاب الدین سهروردی صاحب مکتب اشراق ، آخوند ملاقربانعلی ارقینی از مفاخر شیعیان ومسلمانان ، رکن الدین سجاسی ( استاد شمس تبریزی ) وزهراوی کرسفی بوده ودر دوران مبارزه با رژیم ستمشاهی نیز دلاور مردانی چون شهید مظفر ذوالقدر کرسفی از یاران فداکار شهید نواب صفوی از این شهرستان برخاسته اند . مردم انقلابی وشریف شهرستان خدابنده با تقدیم 393 نفر شهید ومفقودالاثر 1176 نفر جانباز و56 نفر آزاده به خیل مقدس سربازی وفاتحان دوران جنگ تحمیلی برای دفاع از کیان اسلامی ، برگهای افتخار را رقم زده اند . بطوری که رزمندگان این منطقه ، خط شکنان ودلاورانی بوده اند که در تمامی حملات علیه دشمن بعثی جزء پیشگامان وپیش قراولان بوده ورشادت آنان برهمگان آشکار می باشد.